Chàng sinh viên ngành Luật, ĐH Thái Bình Dương là một người con Chăm Hroi của đại ngàn đầy nắng, gió. Nay Y Krư cất tiếng khóc chào đời một chớm xuân năm 1991. Bên bóng cây kơ – nia cao vợi, vị ngọt con sông Cà Lúi hữu tình, tuổi thơ anh gắn với những câu “trâm” sử thi dài dằn dặt của bà, lời ru à ơi trên lưng chăn của mẹ. Và anh không nhớ tự bao giờ những điệu nhảy “a rap”, giai điệu  cồng chiêng rập rình mùa lúa mới, mùa lễ hội,….ở làng Ma Đao nung nấu trong anh tình yêu quê hương Cà Lúi (Sơn Hòa, Phú Yên) đến thế! Từ  làn nôi đậm hơi thở một miền quê nuôi dưỡng trong anh ý chí vượt qua bệnh tật, nghèo khó, với khát vọng tri thức: “Học để trở về giúp ích buôn làng”.

Chàng trai khuyết tật vượt lên chính mình

Làng Ma Đao  theo  đơn vị hành chính là thôn  nằm  cách xa trung tâm xã Cà Lúi nhất so với các thôn có đến 7 km về hướng Tây, cách trung tâm huyện Sơn Hòa 35 km, cách xa thành phố Tuy Hòa hơn 80 km theo đường quốc lộ 25. Là địa bàn giáp ranh với xã Đất Bằng (huyện KrôngPa – Gia Lai), chỉ cách một ngọn đồi là đến vùng kinh tế tỉnh bạn. Đời sống người dân còn mang tính tự cung tự cấp, chủ yếu dựa vào nông nghiệp, cây trồng chính là cây lâu năm, cây sắn, lúa rẫy nhờ nước trời và vật nuôi như bò, heo, gà, vịt. Sản phẩm làm ra còn phụ thuộc vào yếu tố thiên nhiên và thương lái. Giao thông còn là đường đất cấp phối, Trung tâm chợ búa ở tận Trà Kê ( xã Sơn Hội) cách 14 km. Do đó, điều kiện về đi lại, mua bán trao đổi hàng hóa nông sản, sinh hoạt bà con còn nhiều khó khăn, bất lợi.

 Nay Y Krư sinh ra trong một gia đình thuần nông nghèo, bốn anh chị em. Nay Y Krư là anh cả, em gái kề cũng được ba mẹ “chắc bồ lúa” cho  ăn học trung cấp văn thư, em gái kế tốt nghiệp THPT. Rồi các em lần lượt “bắt chồng”, em trai út bệnh mất. Nhà nghèo, vốn lam lũ quanh năm với nương rẫy mã vẫn không khấm khá. Krư ốm yếu, sức khỏe kém may mắn hơn khi sinh ra  khoảng 5 tuổi phát hiện bị tật bẩm sinh, gia đình nghĩ là do trúng gió. Nhà xa trung tâm y tế huyện nên lần lữa cho qua, không được khám chữa trị kịp thời. Hiện trạng chân anh co rút cơ từ bàn chân đến cổ, và lưng, chân phải anh ngắn hơn chân trái 2,5 cm,  nên  anh đi lại không mấy cân bằng, vận động khó khăn. Mặc dù khiếm khuyết 30 % cơ thể, nhưng anh sống lạc quan, hòa nhập và tích cực học tập, .

Từ nhỏ, việc đi lại học hành rất khó khăn, với một học sinh khuyết tật như anh thì càng vất vả hơn. Những ngày tháng cắp cách đến trường của K Rư là chuỗi hành trình đi bộ. Từ nhà đến trường Tiểu học xã Cà Lúi 2 km, đến lớp 4 thì đi  học tận trung tâm xã 6 km. Những năm cấp hai  anh đi bộ là 7 km mới đến trường THCS Kpá Kơ Lơng. Tuy vậy, anh luôn là một người con ngoan, lễ phép với mọi người trong làng, trong họ. Một buổi đi học, một buổi xuống sông Cà Lúi chăn bò, tranh thủ lội sông mò cua bắt ốc đá, hái rau nút áo, hái măng giúp mẹ cải thiện bữa ăn. Những năm học cấp ba  trường THPT Phan Bội Châu, nhiều bạn nghỉ học dần chỉ còn mình anh bám trụ với con chữ, thế rồi tốt nghiệp 2010. Anh ước mơ đến giảng đường đại học. Với Krư “Chỉ có học tập mới giúp ích cho bản thân, gia đình và buôn làng và không bao giờ ngừng học trong thời đại kinh tế tri trức và kinh tế thị trường đang ngày một rộng mở”.

Xuống núi – Chinh phục “hai bằng đại học”

Gặp anh nhiều lần trên lộ trình đường dài, với hình dáng nhỏ thó, co rúm, cao gầy và bước đi hơi khập khiễng, nhưng ít ai biết rằng Krư có một ý chí, nghị lực rất đáng người bình thường khâm phục, trân trọng. Anh tâm sự: “Tôi ước mơ làm giáo viên nên đăng kí thi ngành sư phạm Cao đẳng ngành giáo dục tiểu học trường Đại học Phú Yên, học một tháng thì có giấy báo danh sách trúng tuyển cử tuyển trường Đại học Quy Nhơn do tỉnh cử tuyển đi học ĐH học Quy Nhơn. Cầm trên tay Quyết định số 1658/QĐ – UBND, ngày 16/10/ 2010 về việc cử tuyển học sinh các dân tộc vào các trường đại học, cao đẳng năm 2010 vừa mừng vừa lo. Tôi tham gia học dự bị 01 năm (2010 – 2011) rồi học chính thức 2011-2015, tốt nghiệp 2016. Những năm học ở Quy Nhơn, gia đình góp nhặt dành dụm từng đồng để mỗi tháng gửi ra cho tôi 800 ngàn đến 1 triệu đồng. Nhờ khéo ăn khéo mặc, biết tiết kiệm chi tiêu mà tôi trang trải vừa đủ sống”. Mỗi tháng anh đóng 750 ngàn tiền ăn cho căn tin, còn lại mua đồ dùng cá nhân. Anh nói không với cà phê thuốc lá, rượu chè. Thời gian rảnh sau giờ học bài, anh ra sân tập luyện cho cơ chân phát triển đều hơn.

Ra trường với tấm bằng Cử nhân sư phạm Toán (ĐH Sư phạm Quy Nhon), anh tiếp tục đăng kí học đại học ngành Luật 10+ trang cá độ bóng đá, web cá độ thể thao uy tín 2023 . Một lần nữa, gia đình lại khó khăn nối tiếp. Ba mẹ không muốn anh học tiếp vì gia đình không còn gì để bán, sức khỏe ba mẹ ngày một già. Nợ nần ba mẹ vay con buôn lái nuôi mấy anh em ăn học vẫn còn chưa dứt. Thế nhưng thấy  anh quyết tâm nên ba mẹ buộc lòng bán bò và vay mượn con buôn để chắc chiu cho anh đi học tiếp văn bằng hai. Nhà có đậu bán đậu, có bắp, mì thì bán dành dụm cho anh đổ xăng, đóng học phí. Mỗi ngày xuống tỉnh, mẹ dậy sớm dỡ cơm gạo lúa đá với muối mè cho anh ăn sáng và trưa. Đường xa, từ nhà xuống trường đến 80 km. Đường xa, đồi dốc, quanh co những ngày mưa bão rất vất vả. Song, không có tác động nào làm lay chuyển ý chí của anh, anh luôn chấp nhận gian khổ để tìm lấy tương lai. Mỗi tuần anh phải chạy xe 80 km xuống phố Tuy Hòa để học, rồi vào tận trường chính ở Nha Trang để thi các học phần.

Còn Mí Krư (mẹ anh) thì chia sẻ đầy hy vọng: Vợ chồng già không có nhiều của, cũng lo cho cháu hết cái bụng, cái tâm, bán cái lúa cái con bò rồi, mong cho nó có cái chữ, có công ăn việc làm  nuôi thân, giúp ích cho xã hội là mừng rồi. Tôi biết rằng gia đình rất khó khăn về tài chính, nhưng tôi quyết tâm cho con đi học ngành Luật để hiểu biết và giúp bà con buôn làng sống làm việc chấp hành tốt chủ trương đường lối, chính sách pháp luật Nhà nước”.

Theo thầy TS. Nguyễn Nam Hà, Khoa Kinh tế và Luật, giảng viên Trường ĐH Thái Bình Dương thì Nay Y Krư là sinh viên người dân tộc thiểu số duy nhất của lớp ĐH Luật khóa 2018-2020 mở tại Trung tâm GDTX Phú Yên. Không chỉ thế, em là người khuyết tật, nhưng có tinh thần cầu tiến, hiếu học. Trong quá trình học tập chuyên ngành, em rất chú tâm và phát biểu, áp dụng, vận dụng kiến thức chuyên ngành rất chắc. Với thái độ, tinh thần  và nghị lực học tập đó của em, tôi tin em sẽ là người công dân hữu ích, đóng góp sức trẻ cho xã hội, xây dựng quê hương Sơn Hòa nơi chính em sinh sống. Em là tấm gương sáng vượt lên chính mình, chinh phục khó khăn để đến với tri thức.

 “Khát vọng” quê hương

Theo ông Sô Y Hải – Phó Chủ tịch UBND xã Cà Lúi, anh Nay Y Krư là hội viên Hội Người khuyết tật của xã, anh đi đầu trong các phong trào sinh hoạt hội, thiết thực động viên người khuyết tật nơi đây sống vui, sống khỏe, sống có ích. Trong làng, xã, bà con có việc gì nhờ là anh sẵn sàng giúp đỡ như viết đơn, thư, tìm hiểu chính sách an sinh, kiến thức pháp luật, đất đai, kỹ thuật nông nghiệp…. Anh đi đầu tuyên truyền vận động bà con sống làm việc tuân thủ quy ước, luật tục của làng, chấp hành tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước. Hỏi về ước mơ, khát vọng gì sau khi tốt nghiệp đại học Luật, anh nhanh nhẹn đáp: “Tôi mong muốn xin được một công việc nhỏ ở địa phương, để áp dụng kiến thức và cố gắng rèn luyện hơn để giúp bà con buôn làng xây dựng cuộc sống mới, thoát cái nghèo, cái nợ con buôn lái, biết làm ăn, không lên rừng phát rẫy, đốt than, cưa gỗ,  không nghe theo kẻ xấu, mà học theo, làm theo theo người tốt để làm ăn kinh tế, phát triển quê hương.”.

Với nỗ lực học tập, rèn luyện tư tưởng, đạo đức, anh vinh dự được đứng vào hàng ngũ của Đảng, Nay Y K luôn được bà con quý mến, yêu thương và cấp trên tin tưởng giao phó công việc ở thôn buôn.. Gìa làng Ma Bren phấn khởi: “ Cháu Nay Y Krư là đứa con của buôn làng Ma Đao này. Nó hiền như con nai dưới suối, nó ham cái học, ngoan cái nết, chỉ tội là bệnh tật từ nhỏ. Trong làng có mấy ai học hết cấp 3, mà nó học tới cử nhân sư phạm, rồi giờ lại tiếp tục xuống núi học đại học Luật nữa. Già thấy vui cái bụng khi trong làng có cử nhân Luật trong tương lai, để giúp bà con biết cái đường, cái ngõ đi đúng, không chặt phá rừng, làm ăn đúng pháp luật. Cái làng  Ma Đao mong muốn đổi đời phải cậy tụi trẻ bây giờ, biết cái khôn, cái vi tính, biết chính sách, biết làm ăn hiệu quả, già mừng cái bụng lắm!”.

Chia tay gia đình KRư, ngôi làng Ma Đao xa hút dần trong ánh nắng của ngày đầu năm mới, ánh mắt  K Rư sáng rực, dõi theo đầy niềm tin, hy vọng. Một thời gian không lâu nữa, anh tốt nghiệp cử nhân ngành Luật. Hy vọng rằng anh sẽ ra sức đóng góp công việc trên quê hương Cà Lúi giàu nền văn hóa và tiềm năng vô tận của đất và người nơi đây. Hình ảnh “một Krư” giàu nghị lực, chịu khó, cầu tiến  vươn lên học tập sẽ là tấm gương sáng cho nhiều bạn trẻ Sơn Hòa nói riêng, những con người thế hệ mới nói chung noi gương học tập.

Nguồn: Bá Nha đăng trên Tạp chí Trí thức Phú Yên